Freedom of the present | ಈ ನಡುವಿನ ಬಿಡುವು

ಇನ್ನು ಹತ್ತು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ  ಹಳೆಯ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸರ್ಕಾರ ನೀಡಿದ ಗಡುವು ಮುಗಿಯುತ್ತದೆ. ಕಪ್ಪು ಹಣವನ್ನು ಇಲ್ಲವಾಗಿಸುವ ಘೋಷಣೆ ಸ್ವತಃ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯವರಿಗೇ ಮರೆತು ಹೋಗಿದೆ. ಸದ್ಯದ ಘೋಷಣೆ ‘ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆ’. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನೋಟು ರದ್ದತಿಯ ಪ್ರಕಟಣೆ ಹೊರಬೀಳುವುದಕ್ಕೆ ಹಲವು ತಿಂಗಳುಗಳ ಹಿಂದೆ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್ ಸರ್ಕಾರವೂ ನೋಟುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿ­ದಂತೆ ಒಂದು ಸ್ಪಷ್ಟನೆ ನೀಡಿತ್ತು.

ನೆರೆಯ ಸ್ವೀಡನ್, ಡೆನ್ಮಾರ್ಕ್ ಗಳು ತಮ್ಮ ಆರ್ಥಿಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ನಗದನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಇಲ್ಲವಾಗಿಸುವ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ಹೇಳಿ­ಕೊಳ್ಳುತ್ತಿ­ದ್ದಾಗ ಹೊರಬಂದ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ ಇದು. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್ ಸರ್ಕಾರ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಭರವಸೆ ನೀಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಹೊಸ 1000 ಫ್ರಾಂಕ್‌ಗಳ ನೋಟುಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮುಂದು­ವರಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿತು. ಈ ನೋಟಿನ ಮೌಲ್ಯ 66,030 ರೂಪಾಯಿಗಳು.

ಭಾರತದಂಥ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ತರುವುದು ಬಹಳ ಸುಲಭ. ತನ್ನನ್ನು ಸುತ್ತುವರಿದಿರುವ ಯೂರೋಪ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ದೇಶಗಳೆಲ್ಲವೂ ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದರೂ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್ ಮಾತ್ರ ಇದರಿಂದ ದೂರ ನಿಲ್ಲುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡು ಅದಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾಗಿಯೇ ನಿಂತದ್ದು ಯೂರೋಪ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನೂ ತಂದಿತು. ಅಷ್ಟೇಕೆ ಸ್ವತಃ ದೊಡ್ಡಣ್ಣ ಅಮೆರಿಕವೇ ಒಂದು ಸಾವಿರ ಫ್ರಾಂಕ್ ಗಳ ನೋಟುಗಳು ಅಪರಾಧ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಅನುಕೂಲ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ಒತ್ತಡ ಹೇರಿದರೂ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್ ಸರ್ಕಾರ ಮಾತ್ರ ತನ್ನ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾಗಿ ಉಳಿಯಿತು.

ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್ ಇಂಥದ್ದೊಂದು ತೀರ್ಮಾನಕ್ಕೆ ಜೋತು ಬಿದ್ದದ್ದರ ಹಿಂದೆ ಇರುವುದು ಸ್ವಿಸ್ ನಾಗರಿಕರು ಬಯಸುವ ಖಾಸಗಿತನ. ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಖಾಸಗಿ ಬದುಕಿನೊಳಕ್ಕೆ ಸರ್ಕಾರ ಇಣುಕಿ ನೋಡುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಅಲ್ಲಿನ ಪೌರರ ನಿಲುವಿನ ಹಿಂದೆ ಯೂರೋಪಿನ ದೇಶಗಳು ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಎದು­ರಿಸಿದ ಆರ್ಥಿಕ ಮುಗ್ಗಟ್ಟು ಸಾಮಾನ್ಯರ ಮೇಲೆ ಬೀರಿದ ಪರಿಣಾಮ. ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡವರ ನಷ್ಟಗಳನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಸಾಮಾನ್ಯರ ಹಣ ಬಳಕೆಯಾದದ್ದು ಎಲ್ಲವೂ ಇವೆ.  ಡಿಜಿಟಲ್ ಆರ್ಥಿಕತೆ, ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕುರಿತ ಘೋಷಣೆಗಳನ್ನು, ಪೇಟಿಎಂ, ಫ್ರೀಚಾರ್ಜ್ ಗಳಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ ಯುಪಿಐ ತನಕದ ಎಲ್ಲಾ ಹಣಕಾಸು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಉದ್ಯಮಗಳು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಜಾಹೀರಾತುಗಳನ್ನು ನಾವೂ ಸ್ವಿಸ್ ಪೌರರಂತೆ   ಸಂಶಯದಿಂದ ನೋಡುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲವೇ?

ನೋಟು ರದ್ದತಿಯ ನಂತರ ನಡೆದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿ­ದರೆ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಸಂಶಯಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಕಾರಣಗಳು ದೊರೆ­ಯುತ್ತವೆ.  ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಖಾಸಗಿತನಕ್ಕೆ ಲಗ್ಗೆ ಹಾಕುವ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಪಕ್ಷವೂ ಹಿಂದುಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಯಾವು­ದಾದ­ರೊಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷದ ಕಾರ್ಯ­ಕ್ರಮ­ವಾಗಿಯಷ್ಟೇ ನೋಡುವುದು ಅರ್ಥ­ಹೀನ. ಇದನ್ನು ವರ್ತಮಾನದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಭುತ್ವಗಳ ಅಭದ್ರತೆಯ ಮೂರ್ತ ಸ್ವರೂಪ ಎಂಬ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿಯೇ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

ನೋಟು ಮತ್ತು ನಾಣ್ಯದ ರೂಪ­ದಲ್ಲಿರುವ ಹಣಕ್ಕೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಕಿಗಳ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಹಣಕ್ಕೂ ಪರಿಕಲ್ಪನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ವ್ಯತ್ಯಾಸ­ವೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಈ ಎರಡೂ ನಿಜದ ಮೌಲ್ಯಗಳಲ್ಲ.  ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಭರವಸೆ­ಯೊಂದರ ಮೂಲಕ ಹಣಕ್ಕೆ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಆರೋಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ನೋಟು ಅಥವಾ ನಾಣ್ಯ ಯಾರ ಕೈಯಲ್ಲಿದೆಯೋ ಅದು ಅವರ ಸ್ವತ್ತಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆತ ಅಥವಾ ಆಕೆ ಅದನ್ನು ಯಾರಿಗೆ ಬೇಕಾದರೂ ಈ ಸ್ವತ್ತನ್ನು ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಯಾವ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಯೂ ಬೇಕಾ­ಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಖಾತೆ­ಯಲ್ಲಿರುವ ಹಣವನ್ನು ಹೀಗೆ ಹಸ್ತಾಂತ­ರಿಸುವು­ದಕ್ಕೆ ಮಧ್ಯವರ್ತಿ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದು ಹಣಕಾಸು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಆಧುನಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೆಲ್ಲವೂ ಹಣ ವಿನಿಮಯದ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ.

ಈ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯವಹರಿಸುವುದರಿಂದ ದಾಖಲೆಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಅದರಿಂದಾಗಿ ಯಾರೂ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ವಂಚಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲ­ವಾಗುತ್ತದೆ. ಕಪ್ಪು ಹಣದ ಸೃಷ್ಟಿ­ಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ನಗದು ರಹಿತ ವ್ಯವಹಾರದ ಪ್ರತಿಪಾದಕರ ವಾದ. ಇದು ಬಹುತೇಕ ನಿಜವೂ ಹೌದು. ವಿನಿ­ಮಯವನ್ನು ಸಾಧ್ಯ ಮಾಡುವ ಮಧ್ಯ­ವರ್ತಿ ಸಂಸ್ಥೆ ತನ್ನ ಸೇವೆಗಾಗಿ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.

ಈ ಹೊರೆಯನ್ನು ಮಾರಾಟಗಾರ ಸಹಜ­ವಾಗಿಯೇ ತನ್ನ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ ವರ್ಗಾ­ಯಿಸು­ತ್ತಾನೆ. ಅಂದರೆ ಕರೆನ್ಸಿ ನೋಟು­ಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಆಗುತ್ತಿದ್ದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಜನರು ನೇರವಾಗಿ ಭರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಇದರ ಲಾಭವನ್ನು ಜನರು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆಯೇ? ನಗದು ರಹಿತ ವಹಿವಾಟಿಗೆ ಈ ತನಕ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಘೋಷಿಸದಿರುವ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾ­ಯಿತಿಗಳಂತೂ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಆಗುವ ನಷ್ಟವನ್ನು ತುಂಬಿಸಿಕೊಡುವ ಪ್ರಮಾಣ­ದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ.

ಇನ್ನು ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮಾಹಿತಿಯ ವಿಚಾರ ಬೇರೆಯೇ ಇದೆ. ಆನ್ ಲೈನ್ ಮಾರು­ಕಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನ ಖರೀದಿಸಿ­ದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನೂರೆಂಟು ಜಾಹೀರಾತುಗಳು ನಾವು ಸಂದರ್ಶಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ವೆಬ್‌ಸೈಟುಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ನಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ವ್ಯಾಲೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಹೀಗೆಯೇ ನಮ್ಮನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ನಂಬುವುದಕ್ಕೆ ಯಾವ ಕಾರಣವೂ ಇಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ಯಾವ ಕಾನೂನೂ ಸದ್ಯ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ.

ಟ್ರಾಯ್ ರೂಪಿಸಿರುವ ‘ಡು ನಾಟ್ ಕಾಲ್ ರೆಜಿಸ್ಟ್ರಿ’ಯಲ್ಲಿ ಹೆಸರು ನೋಂದಾಯಿ­ಸಿದ ನಂತರವೂ ಟೆಲಿ­ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಕರೆಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸ­ಬೇಕಾದ ತೊಂದರೆ ಇರುವ ದೇಶ ನಮ್ಮದು. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮಾಹಿತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಕಾನೂನೇ ಇಲ್ಲದಿರುವಾಗ ಅದನ್ನು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬಹುದು ಎಂಬು­ದನ್ನು ಊಹಿಸಿದರೇ ಭಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸರಿಪಡಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸರ್ಕಾರ ಹೊಸ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ತಕ್ಷಣಕ್ಕೇ ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬೋಣ. ಆದರೆ ಡಿಜಿಟಲ್ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ನಮ್ಮ ಹಣಕ್ಕೆ ಯಾವ ಭದ್ರತೆ ಇದೆ?

ಪ್ರಮುಖ ಆ್ಯಂಟಿ ವೈರಸ್ ಉತ್ಪಾದಕ ಸಂಸ್ಥೆ ಕ್ಯಾಸ್ಪರಸ್ಕಿ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನ ವರದಿ ಹೇಳುತ್ತಿರುವಂತೆ ನಮ್ಮ ಎಟಿಎಂಗಳೇ ಸುರಕ್ಷಿತವಲ್ಲ. ಇವು ಬಳಸುತ್ತಿರುವ ವಿಂಡೋಸ್ ಎಕ್ಸ್ ಪಿ ತಂತ್ರಾಂಶಕ್ಕೆ ಅದನ್ನು ತಯಾರಿಸಿರುವ ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ಸಂಸ್ಥೆಯೇ ಬೆಂಬಲ ನಿಲ್ಲಿಸಿದೆ. ಆದರೂ ಎಟಿಎಂಗಳು ಅವನ್ನೇ ಬಳಸು­ತ್ತಿವೆ. ಇನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಗ್ರಾಹಕರ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಟ್ಟಿ­ರುವ ತಂತ್ರಾಂಶಗಳ ಸ್ಥಿತಿ ಹೇಗಿದೆ. ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ­ದಿಂದ ತೊಡಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಗಳ ತನಕ ಎಲ್ಲರೂ ಅನು­ಸರಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಅಪಾರದರ್ಶಕ ನೀತಿ. 

ನೋಟು ರದ್ದತಿಯ ಘೋಷಣೆಗೆ ಕೆಲವೇ ತಿಂಗಳ ಹಿಂದೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮಾಹಿತಿ ಸೋರಿಕೆಯಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೊಸ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್ ಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಿದವು. ಮಾಹಿತಿ ಸೋರಿಕೆಯ ಹೇಗಾಯಿತು ಎಂದಾಗಲೀ ಮುಂದೆ ಅದು ಸಂಭವಿಸಿದೇ ಇರುವುದಕ್ಕೆ ಏನು ಮಾಡಲಾಯಿತು ಎಂಬುದರ ಕುರಿ­ತಾಗಲೀ ನಡೆಯಬೇಕಾಗಿದ್ದ ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯಲೇ ಇಲ್ಲ. ನೋಟು ರದ್ದತಿಯ ಘೋಷಣೆಯ ಹಿಂದೆಯೇ ಪೇಟಿಎಂ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಥೆ ಡೆಬಿಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್ ಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದಕ್ಕೆ ಅನು­ಕೂಲವಾಗುವ ಸವಲತ್ತೊಂದನ್ನು ಪರಿ­ಚಯಿಸಿ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ತೆಗೆದು­ಕೊಂಡಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾ­ದದ್ದು ತಂತ್ರಾಂಶದಲ್ಲಿದ್ದ ಭದ್ರತಾ ಲೋಪ.

ಇವೆಲ್ಲಾ ಪರಿಹರಿಸಲು ಆಗದೇ ಇರುವಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಲ್ಲ. ಬದಲಾವಣೆಯೊಂದರ ಭಾಗ ಎಂದು ಸಮಾ­ಧಾನ ಪಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ನೋಟು ಮತ್ತು ನಾಣ್ಯದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹಣವಿದ್ದಾಗ ಅದರ ನಿರ್ವಹಣೆಗೊಂದು ವಿಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಸ್ವರೂಪವಿರುತ್ತದೆ. ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯ ಕುರಿತ ಸಂಶಯ ಬಂದಾಕ್ಷಣ ಗ್ರಾಹಕರು ಏಕಾಏಕಿ ತಮ್ಮ ಹಣವನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆ­ಯುತ್ತಾರೆ. ರನ್ ಆನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಉತ್ತರದಾಯಿತ್ವವನ್ನು ಖಾತರಿ ಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ನಗದನ್ನು ಬಳ­ಸುವುದಕ್ಕೆ ಮಿತಿಯೊಂದನ್ನು ಹೇರಿ­ದರೆ ಈ ಸಾಧ್ಯತೆಯೇ ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ತಮ್ಮ ಲಾಭವನ್ನು ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಜೂಜಿನಂಥ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ಇಳಿದುಬಿಡುತ್ತವೆ. ಅಮೆರಿಕದ ಗೃಹಸಾಲದ ಸಮಸ್ಯೆ ಸೃಷ್ಟಿಯಾದದ್ದೇ ಹೀಗೆ.

ಇನ್ನು ಋಣಾತ್ಮಕ ಬಡ್ಡಿಯ ಸಾಧ್ಯತೆ ಮತ್ತೊಂದು. ಯೂರೋಪಿನ ಕೆಲ ದೇಶ­ಗಳು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಅನು­ಭವಿಸಿಬಿಟ್ಟಿವೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಪೌರರು ನಗದು ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿ­ಸುವುದರ ಹಿಂದೆ ಇದೊಂದು ಕಾರಣವೂ ಇತ್ತು. ದುಡಿಮೆಯ ಹಣವನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊರತಾದ ಬೇರೆಲ್ಲೂ ಇಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಋಣಾತ್ಮಕ ಬಡ್ಡಿಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಂದರೆ ಜನರೇನು ಮಾಡಬೇಕು?

ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆ­ಯಾಗುವುದು ಕಾನೂನು ಬದ್ಧವಾಗಿ ಸಂಪಾದಿಸಿರುವವರಿಗೇ ಹೊರತು ಕಪ್ಪು ಹಣದ ಅಥವಾ ಅಕ್ರಮ ಸಂಪಾದನೆಯ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರು­ವವರಿಗಲ್ಲ. ಕಳೆದ ನಲವತ್ತು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳೇ ಇದನ್ನು ಸಾಬೀತು ಮಾಡುತ್ತಿವೆ. ನ್ಯಾಯಬದ್ಧ ದುಡಿಮೆಯ ಹಣವನ್ನು ಜನರು ಪಡಿತರ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಕಪ್ಪು ಕುಳಗಳು ಕೋಟಿಗಳನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸಿಕೊಂಡರು. ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲೂ ಇವರು ಹೀಗೆಯೇ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ನೋಟುಗಳು ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಬಿಟ್ ಕಾಯ್ನ್ ನಂಥ ಯಾವ ಸರ್ಕಾರದ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೂ ದೊರೆಯದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಹಣದಿಂದ ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಲೋಹಗಳ ತನಕದ ಅನೇಕ ಮಾರ್ಗಗಳು ಅವರಿಗಿವೆ.

ಇನ್ನೊಂದು ದಿನ ಕಳೆದರೆ ನೋಟು ರದ್ದತಿಗೆ ಒಂದು ತಿಂಗಳು ತುಂಬುತ್ತದೆ. ನವೆಂಬರ್ 8ರ ರಾತ್ರಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ದೇಶವನ್ನುದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿ 500 ಮತ್ತು 1000 ರೂಪಾಯಿ ನೋಟುಗಳ ಚಲಾವಣೆಯನ್ನು ರದ್ದು ಪಡಿಸಿದ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡುವಾಗ ಇದು ಕಪ್ಪು ಹಣದ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯ ಎಂದಿದ್ದರು. ಅವರ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಭಯೋತ್ಪಾದಕರಿಗೆ ದೊರೆಯುತ್ತಿರುವ ಸಂಪನ್ಮೂಲವನ್ನು ಕಡಿತಗೊಳಿಸುವುದು, ಖೋಟಾ ನೋಟುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣ ಇತ್ಯಾದಿಗಳೆಲ್ಲವೂ ಇದ್ದವು. ಈಗ ವಾದ ಸರಣಿ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಧಾನಿ ಮಂತ್ರಿಯಾದಿಯಾಗಿ ನೋಟು ರದ್ಧತಿಯ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವವರೆಲ್ಲರೂ ಭಾರತವನ್ನು ‘ನಗದು ರಹಿತ’ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದು ತುಂಡು ಕಾಗದ ಒಂದು ರೂಪಾಯಿಯೋ ಅಥವಾ ಎರಡು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಯೋ ಆಗುವುದು ಅದರ ಮೇಲಿರುವ ‘I promise to pay the bearer the sum of rupees…’ ಎಂಬ ಸಾಲುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗವರ್ನರ್ ಅವರ ಸಹಿಯಿಂದ.ಈ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಡಿಜಿಟಲ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ಬಳಸಲು  ಆರಂಭಿಸಿದರೆ ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆ ನೆಲೆಗಳೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ವಿನಿಮಯ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿರುವ ‘ಹಣ’ವನ್ನು ಅದರ ಭೌತಿಕ ಸ್ವರೂಪದಿಂದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲಿನ ಕೆಲಸವೇನೂ ಅಲ್ಲ. ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದವರ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿರುವ ಡೆಬಿಟ್ ಮತ್ತು  ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್ ಗಳು ನಮ್ಮ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಡಿಜಿಟಲ್ ಆಗುವ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಭೌತಿಕವಾದ ಹಣಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗುವ ಮಟ್ಟಕ್ಕಿದೆಯೇ?  ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಹೆಚ್ಚೇನೂ ಕಷ್ಟ ಪಡಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಕಳೆದ ಒಂದು ತಿಂಗಳಿನಿಂದ ‘ನೋ ಕ್ಯಾಶ್’ ಬೋರ್ಡ್ ತಗುಲಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಎಟಿಎಂಗಳು, ತಮ್ಮದೇ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿರುವ ನಗದನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಸರದಿ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಜನಗಳನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಸಾಕಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನೀತಿ ನಿರೂಪಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ತರ್ಕ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದೇ ಇರುವಾಗ ‘ಅಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ’ವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ನೀತಿಯೊಂದನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು. ಜನರನ್ನು ಬಡತನ ರೇಖೆಯಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ತರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದೇ ಇರುವಾಗ ಬಡತನ ರೇಖೆ ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನೇ ಪುನರ್ ನಿರ್ವಚಿಸುವುದು. ಇದೇ  ತರ್ಕದ ಭಾಗವಾಗಿ ಈಗ ‘ನಗದು ಆರ್ಥಿಕತೆ’ ಎಂಬ ಪದಪುಂಜ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ‘ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆ’ ಎಂಬ ಆದರ್ಶವನ್ನು ಯಾರೂ ವಿರೋಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಮಾಹಿತಿ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಆರಂಭದ ದಿನಗಳಿಂದಲೂ ಭಾರತವನ್ನು ಈ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಹಲವು ಕೆಲಸಗಳು ನಡೆದಿವೆ. ಎಲ್ಲದಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾದುದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಡಿಜಿಟಲೀಕರಣ. ಕೋರ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ನಗದು ವರ್ಗಾವಣೆಗಾಗಿ ಐಎಂಪಿಎಸ್ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇವುಗಳ ಬಳಕೆ ಮಾತ್ರ ನಗರ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣಗಳು ಮತ್ತು ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬಳಸಬಹುದಾದವರಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಇದೇಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಸರಳ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಂಡರೆ ಭಾರತವನ್ನು ‘ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆ’ಯನ್ನಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಲು ಇರುವ ಕಷ್ಟಗಳು ವೇದ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ವರ್ಷದ ಜುಲೈ ಅಂತ್ಯದ ವರೆಗಿನ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳಂತೆ ನಮ್ಮ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 38ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿವೆ. ಐದರಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಶಾಖೆಗಳಿಲ್ಲ. ಅರೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದಾದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಸಮಸ್ಯೆ ಇದೆ. ಇಂಥ ಊರುಗಳ ಮೂರನೇ ಒಂದರಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿರುವ ಒಟ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 65 ಕೋಟಿ. ಕೆಲವರು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸದೆ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಿದರೂ ಸುಮಾರು 30 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯೊಳಕ್ಕೇ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಆಧಾರ್ ಗುರುತು ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಕೆಲಸ ಶೇಕಡಾ 94ರಷ್ಟು ಮುಗಿದಿದೆ ಎಂಬ ಸರ್ಕಾರಿ ಲೆಕ್ಕಚಾರಗಳನ್ನು ನಂಬಿದರೂ 60 ಲಕ್ಷ ಮಂದಿಯ ಬಳಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಲು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೇ ಇಲ್ಲ. ಈ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ‘ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆ’ ಎಂದರೆ ಕುಡಿಯಲು ಗಂಜಿಯೂ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಅಳಲು ತೋಡಿಕೊಳ್ಳುವವರ ಬಳಿ ಪಾಯಸ ಕುಡಿಯಬಾರದೇಕೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುವ ಯೋಜನಾ ಆಯೋಗದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದಿಯಾಗಿ ಎಲ್ಲರೂ ಹೇಳುವುದು ‘ಜಾಮ್’ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ. ಜನಧನ್ ಖಾತೆ, ಆಧಾರ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನ್ ಈ ಮೂರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡರೆ ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಬೆಳಕು ಹರಿಯುವುದರೊಳಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಜಾಮ್ ಪ್ರತಿಪಾದಕರ ವಾದ. ಸ್ಥೂಲದಲ್ಲಿ ಇದು ನಿಜವೆನಿಸಿಬಿಡುತ್ತದೆ.  ಸೂಕ್ಷ್ಮಕ್ಕೆ ಇಳಿದರೆ ಕಾಣಿಸುವುದು ಮತ್ತೊಂದು ಚಿತ್ರಣ. ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ಒಟ್ಟು ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 90 ಕೋಟಿ. ಮೊಬೈಲ್ ವ್ಯಾಲೆಟ್ ನಂಥ ಸೌಲಭ್ಯ ಬಳಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿರುವ ಮೊಬೈಲ್ ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 25 ಕೋಟಿ. ಒಟ್ಟು ಇರುವುದೇ 35 ಕೋಟಿ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಸಂಪರ್ಕಗಳು. ಸರಳವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ದೇಶದ ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ‘ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆ’ ಅಪ್ರಸ್ತುತ. ಇನ್ನು ಇಂಟರ್ನೆಟ್, ಮೊಬೈಲ್ ವ್ಯಾಲೆಟ್, ಡೆಬಿಟ್/ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್ ಇರುವವರ ಸ್ಥಿತಿಯಾದರೂ ಹೇಗಿದೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಪ್ರತೀ ಹತ್ತು ಲಕ್ಷ ಮಂದಿಗೆ ಕೇವಲ 693 ಕಾರ್ಡ್ ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಯಂತ್ರಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಇರುವುದು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ತೊಂದರೆಗಳ ಮಧ್ಯೆಯೂ ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಪಾಲಿಸಲು ಹೊರಟರೂ ಜಯವೇನೂ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಈ ಬಗೆಯ ವ್ಯವಹಾರಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬೇಕಿರುವುದು ಸುಗಮ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಸಂಪರ್ಕ. ಇದನ್ನು ಖಾತರಿ ಪಡಿಸುವಂಥ ಮೂಲ ಸೌಕರ್ಯ ನಮ್ಮಲ್ಲಿಲ್ಲ.   ಯಾವುದಾದರೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನ ಗ್ರಾಮೀಣ ಶಾಖೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರೆ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯ ಆಳ ಮತ್ತು ಅಗಲ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ. ತಿಂಗಳ ಬಹುತೇಕ ದಿನಗಳಂದು ಈ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹಾರವೇ ನಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಸಂಪರ್ಕದ ತೊಂದರೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಪೂರೈಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ವ್ಯತ್ಯಯಗಳು. ಇನ್ನು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶದ ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಪೇಟಿಎಂ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಡ್ ಗಳ ಬಳಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಏನು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯ? ನಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಟೆಲಿಕಾಂ ಕಂಪೆನಿಗಳ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹೇರಿ ಮೊಬೈಲ್ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಅನ್ನು ಭಾರತದ ಕಟ್ಟ ಕಡೆಯ ಹಳ್ಳಿಗೂ ಒದಗಿಸುವ ಕೆಲಸವಾದರೆ ಎಲ್ಲವೂ ಸರಿಯಾಗುತ್ತದೆಯೇ? ಆಗಲೂ ಸಮಸ್ಯೆ ಮುಗಿಯುವುದಿಲ್ಲ.  ಕಾಗದದ ತುಂಡು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುವುದಕ್ಕೆ  ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗವರ್ನರ್ ವಾಗ್ದಾನವನ್ನು ಮುದ್ರಿಸಿದರೆ ಸಾಕು. ಈ ವಾಗ್ದಾನವನ್ನು ಡಿಜಿಟಲೀಕರಣಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸುವುದು ಬಹಳ ಸಂಕೀರ್ಣ. ಕಾನೂನುಗಳೂ ನೋಟುಗಳ ಆಚೆಗೆ ಆಲೋಚಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.  ಸದ್ಯದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಡ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ವ್ಯಾಲೆಟ್ ಗಳ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವಿಸಬಹುದಾದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಬೇಕಿರುವ ಕಾನೂನುಗಳೇ ನಮ್ಮಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಕಾರ್ಡ್ ಅಥವಾ ಮೊಬೈಲ್ ವ್ಯಾಲೆಟ್ ಗೆ ಯಾರಾದರೂ ಕನ್ನ ಕೊರೆದರೆ ಅದನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ನಿಯಮಗಳೇ ಇಲ್ಲ. ನಗದು ರಹಿತ ವ್ಯವಹಾರ ಎಂದರೆ ನಮ್ಮ ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಿವರಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಎಂದರ್ಥ. ಇದರ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಈ ತನಕ ಕಾನೂನು ರೂಪಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಅಮೆಜಾನ್, ಫ್ಲಿಪ್ ಕಾರ್ಟ್ ನಂಥ ಆನ್ ಲೈನ್ ಅಂಗಡಿಗಳು ನಾವು ಕಾರ್ಡ್ ನಲ್ಲಿ ಪಾವತಿಸಿದರೆ ಕಾರ್ಡಿನ ವಿವರಗಳನ್ನು ತಮ್ಮಲ್ಲೇ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.(ಗ್ರಾಹಕ ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಡಿನ ವಿವರಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು ಬೇಡ ಎನ್ನಬೇಕೆಂದು ಅವು ಬಯಸುತ್ತವೆ) ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ಡ್ ಗಳನ್ನು ವಿದೇಶಿ ಕರೆನ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಕೆ ಮಾಡುವುದಾದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಎರಡು ಹಂತದ ಪರಿಶೀಲನೆ ಅಂದರೆ ಪಿನ್ ಅಥವಾ ಒನ್ ಟೈಂ ಪಾಸ್ ವರ್ಡ್ ನ ಅಗತ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ. ಅಮೆಜಾನ್ ಅಥವಾ ಫ್ಲಿಪ್ ಕಾರ್ಟ್ ನಂಥ ತಾಣಗಳ ದತ್ತ ಸಂಚಯಕ್ಕೆ ಯಾರಾದರೂ ಕನ್ನ ಕೊರೆದರೆ ಅಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ಡುಗಳ  ಸಕಲ ವಿವರಗಳೂ ಅವರಿಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ.ಅವರದನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಿದೇಶಿ ಕರೆನ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹಾರ ನಡೆಸಿದರೆ ನಮಗೆ ಏನೇನೂ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ನಗದು ರಹಿತ ಆರ್ಥಿಕತೆಯಿಂದ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಲಾಭವಿದೆ. ಆದರೆ ಈಗಿರುವ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಗಳನ್ನೇ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಅದನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಎಷ್ಟು ಲಾಭವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ ನಷ್ಟವಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಂತೂ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚಿದೆ.

‘ಡಿಜಿಟಲ್ ಡಿವೈಡ್’ ಅಥವಾ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಕಂದಕ ಎಂಬ ಪದಪುಂಜ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದುದು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಬೌದ್ಧಿಕ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ. ಆಗೀಗ ನೀತಿ ನಿರೂಪಕರ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಈ ಪದ ಕೇಳಿಬರುತ್ತಿತ್ತಾದರೂ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ಚರ್ಚಾ ವಿಷಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕಳೆದ ಹದಿಮೂರು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ನಾವಿರುವ ಕೋಣೆಯೊಳಕ್ಕೇ ಬಂದು ಆನೆಯಂತೆ ನಿಂತು ಬಿಟ್ಟಿದೆ. ‘ಡಿಜಿಟಲ್ ಡಿವೈಡ್’ ನಿಜಕ್ಕೂ ಎಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸಂಗತಿ ಎಂಬುದನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಸಿದ್ದು ನೋಟು ರದ್ದತಿಯ ನಿರ್ಧಾರ. ನವೆಂಬರ್ ಎಂಟರ ರಾತ್ರಿಯೂ ಇದನ್ನು ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳ ಬತ್ತಳಿಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪಾರಿಭಾಷಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಿದ್ದವರಿಗೆ ಬೆಳಗಾಗುವಾಗ ಕಣ್ಣೆದುರಿನ ವಾಸ್ತವವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿತು.